Lu voscu di Partinicu (cuntu)

Havi a sapiri, Signuri, ca a tempi antichi stu voscu di Partinicu era tantu forti e granni, ca si cci arricittàvanu li sbannuti, e nun c'era putenza chi li putìa sdari di ddà, pirchì era megghiu di un furtilizzu. Succedi na vota ca vinni 'n Sicilia lu Mpiraturi, e pri cumminazzioni passa di stu voscu. Comu fu, e comu jiu, fattu stà ca tutta la cumpagnìa pèrsiru la strata e arristaru intra lu voscu, senza aviri menzu di nèsciri cchiù, e cu lu scantu ca cci dàssiru 'n coddu li sbannuti. Vota di ccà, firrìa di ddà, li lasagni ci vinìanu sempri sfatti, ca la via nun si putìa truvari, e cchiù giràvanu e cchiù si mbrugghiàvanu ntra ddi macchiuna; e cu tuttu ca era jornu, ddà parìa na siritina comu na vucca di lupu. Lu Mpiraturi cci mittìa a manciari la testa. Pri sorti li scontra un puvureddu chi vinìa a ligna. - «Bon omu (dici), mi vuliti mparari la strata pri nèsciri a versu Partinicu ? » Ddu puvureddu, ca vidi tanti nòbbili cavaleri, cu tuttu ca nun sapìa cù èranu, si leva la birritta e rispunni: - «Signuri, voscenza vennu cu mia, ca li portu finu lu paisi, senza pirìculu di spriveri.» Dici lu Mpiraturi : - «E chi sù li spriveri?» - «Signuri, sunnu li sbannuti, ca nta stu voscu spògghianu macari a Gesù Cristu e nni fannu chiddu ca vonnu» - « E rimèddiu non cci nn'è ? Lu Viciarrè chi fa ?» - «Signuri, lu Viciarrè manna surdati, ma li manna a lu cidituri: cù ci pò pinitrari nta stu voscu accussì forti ?» - «Ma nuddu menzu cci sarìa ?» - «Signuri, lu menzu ci sarìa: quattru corpa d'accetta e na ciàccula addumata, e cu nn'appi nn'appi di li cassateddi di Pasqua. Ma cù lu pò fari chistu ? Sarìa la sorti di Partinicu; ma lu voscu è càccia riali, e cù metti na manu supra li cosi di lu Re, cci nni perdi dui.  » Lu Mpiraturi assuppava. Comu junceru fora di lu voscu, scrivi un pizzineddu e cci lu duna a ddu viddanu: - «Tè,» (dici) «porta sta carta a lu Viciarrè, a Palermu, e zoccu ti dici iddu fai.» Lu viddannu si cridìa burratu. Poi pinzau: Cù sà ! forsi sti Cavaleri sù genti ca la sò munita passa e mi vonnu cunsulari: jamu nni lu Viciarrè. Và 'n Palermu a palazzu. Sùbbitu, porti aperti. Trasi e vidi a sò Maistà lu Mpiraturi cu lu Viciarrè a lu latu e tutta la Signurìa ddà prisenti. Dici lu Mpiraturi: - «Bon omu, lu tò cunsigghiu mi ngastau: eu ti fazzu Capitanu di cent'òmini: và a lu voscu di Partinicu, ca ti dugnu carta bianca, basta chi di li sbannuti si nni perdi la simenza !» Accussì fìciru. Ddu viddanu, essennu Capitanu di cent'òmini e patruni di fari e sfari, detti focu a lu voscu, e 'n tempu di tri jorna fu tuttu na chianura di cìnniri. Li sbannuti mureru ddà intra mmenzu lu focu, e si qualcunu circau di scappari, li guardii pronti a lu fora nni fìciru lu tagghia ch'è russu. E di sta manera, finìu lu forti voscu di Partinicu, e li sbannuti puru: e fu la vera sorti di li citatini, pirchì tutta dda terra chi prima era voscu, fu misa a vigni e ulivi e pruduci tisori.
Cuzzata
La cuzzata è n'azzioni fatta cû la manu pi culpiri, cu ntesità chiù o menu forti, lu cozzu di l'armali, ca pò èssiri macari l'omu
Santo D’Arrigo
Munzignuri Santo D'Arrigo, dutturi in utroque iure, membru dê cavaleri dû Santu Sipolcru è û funnaturi di l'ICAM, Istitu Catechisticu di l'Annunciazzioni di Maria. Studiusu dû martiriu di Sant'Àita, ha scrivutu libbra sùpira stu suggettu
Pacifismu
Ppi pacifismu si ntenni lu pinzeri filusòficu, la currenti d'upinioni, ca metti a lu primu postu tra li valuri di l’omu, la paci
Jangata
La jangata è n'azzioni fatta cû la manu pi culpiri, cû ntesità chiù o menu forti, ‘n cristianu di latu a la facci, tra l’aricchia e la mantibbula, nta la guancia ca copri la “janga
Pammata
La pammata è n'azzioni fatta cû la manu pi culpiri, cû ntesità chiù o menu forti, ‘n cristianu, nà cosa, n’uggettu. Idda veni fatta tinennu lu palmu di la manu apertu
Robbi
La palora robbi si usa ppi nnicari l'àbbiti 'n ginirali, senza spicificari la qualitati di ss'àbbiti
Sintimentu
La palora sintimentu è lu sèntiri ntisu comu lu capiri, lu cumprèndiri - Pi asempiu: nà pirsuna ca nun capisci nenti, nun havi nuddu sintimentu – Nà pirsuna ca ama jucari sempri e fari sgerzi babbi, havi û stissu sintimentu di ‘n picciriddu
Manata (culpiri)
La manata è n'azzioni fatta cû la manu pi culpiri cû ntesità chiù o menu forti
Praja di Catania
La Praja, è lu nomu dû liturali, fattu tuttu di rina, ca si stenni pi 18 chilòmitri accuminciannu dû portu di Catania e, jiènnu versu Sarausa, nzinu a la lucalità di Agnuni Bagni. La praja è, ntâ stati, la lucalitati barniari cchiù friquintata
Campoformido
Campoformido è un cumuni talianu dâ pruvincia di Udini ntô Friuli Venezzia Giulia. Napoleone ci firmó lu Trattatu chi pigghia 'u nomu di lu paisi